Wat is ADHD?

ADHD is een veelbesproken onderwerp, maar tegelijkertijd bestaan er nog altijd veel misverstanden over wat het precies is. Sommige mensen denken bij ADHD aan ‘drukke jongetjes’ of aan mensen die zich simpelweg niet goed kunnen concentreren. Maar ADHD is veel meer dan dat. Het is een neurologisch ontwikkelingsverschil dat een grote impact kan hebben op iemands dagelijks leven. In dit artikel leggen we uit wat ADHD precies inhoudt, welke vormen er zijn, waar het vandaan komt, hoe het wordt vastgesteld en welke manieren er zijn om ermee om te gaan.

 

1. Wat betekent ADHD eigenlijk?

De officiële definitie

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In het Nederlands spreken we van een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Het is een neurobiologische aandoening die al vanaf de kindertijd aanwezig is en zich uit in aandachtsproblemen, impulsiviteit en/of hyperactiviteit. ADHD is géén opvoedprobleem of karakterfout, maar een ander werkend brein.

Het brein werkt net iets anders

Bij mensen met ADHD verloopt de communicatie in het brein iets anders, vooral in de gebieden die betrokken zijn bij aandacht, planning, motivatie en zelfbeheersing. Hierdoor kunnen alledaagse taken zoals huiswerk maken, afspraken onthouden of rustig luisteren meer moeite kosten dan bij anderen.

 

2. De belangrijkste kenmerken van ADHD

Aandachtsproblemen

Mensen met ADHD vinden het vaak lastig om zich langere tijd te concentreren, zeker op saaie of herhalende taken. Ze kunnen snel afgeleid raken, moeite hebben met luisteren of dingen vergeten.

Impulsiviteit

Impulsief gedrag hoort ook vaak bij ADHD. Dat betekent dat iemand snel dingen doet zonder er goed over na te denken, bijvoorbeeld iets eruit flappen in een gesprek of plots van taak wisselen.

Hyperactiviteit

Bij hyperactiviteit denken veel mensen aan eindeloos bewegen of niet stil kunnen zitten, maar het kan ook rusteloosheid in het hoofd zijn. Volwassenen met ADHD ervaren dit vaak als een constante innerlijke onrust.

 

3. Verschillende vormen van ADHD

Drie types ADHD

Er zijn grofweg drie typen ADHD, afhankelijk van welke symptomen het meest op de voorgrond staan:

• Overwegend onoplettend type (vroeger ook ADD genoemd)
  Hierbij staan aandachtsproblemen centraal. Hyperactiviteit is weinig of niet aanwezig.

• Overwegend hyperactief-impulsief type
  Hierbij zijn vooral de hyperactieve en impulsieve kenmerken duidelijk aanwezig.

• Gecombineerd type
  Bij dit type komen alle drie de kernsymptomen – aandachtsproblemen, hyperactiviteit én impulsiviteit – samen voor.

ADHD bij volwassenen vs. kinderen

Hoewel ADHD meestal in de kindertijd wordt vastgesteld, houden veel mensen ook op volwassen leeftijd last van de symptomen. De manier waarop ADHD zich uit kan wel veranderen. Hyperactiviteit wordt bijvoorbeeld vaak minder opvallend, terwijl concentratieproblemen en stress juist kunnen toenemen.

4. Hoe ontstaat ADHD?

Erfelijke aanleg

ADHD heeft een sterke genetische component. In veel gevallen komt het bij meerdere familieleden voor. Dat betekent dat de kans groter is om ADHD te ontwikkelen als iemand in je directe familie het ook heeft.

Invloeden vanuit de omgeving

Hoewel erfelijkheid een grote rol speelt, kunnen ook omgevingsfactoren invloed hebben, zoals stress tijdens de zwangerschap, vroeggeboorte of blootstelling aan bepaalde stoffen in de vroege ontwikkeling. ADHD ontstaat dus meestal door een combinatie van aanleg én omgeving.

5. Hoe wordt ADHD vastgesteld en behandeld?

Diagnosestelling

Een officiële diagnose ADHD wordt meestal gesteld door een psycholoog of psychiater, vaak na uitgebreid onderzoek, gesprekken, vragenlijsten en eventueel aanvullende testen. ADHD is geen ‘modeziekte’ en wordt pas gediagnosticeerd als de symptomen langdurig aanwezig zijn en echt belemmerend werken in het dagelijks leven.

Behandeling en ondersteuning

Er is geen “genezing” voor ADHD, maar er zijn wel effectieve manieren om ermee om te gaan:

• Psycho-educatie: Inzicht krijgen in hoe jouw ADHD werkt en hoe je er zelf mee kunt omgaan.

• Coaching of therapie: Denk aan cognitieve gedragstherapie of ADHD-coaching om beter te leren plannen en omgaan met prikkels.

• Medicatie: Voor sommigen kunnen medicijnen zoals methylfenidaat (bijv. Ritalin) of dexamfetamine helpen om beter te focussen en rust te vinden.

• Structuur en routines: Veel mensen met ADHD hebben baat bij duidelijke dagstructuren, reminders en praktische hulpmiddelen.

Conclusie

ADHD is geen modeterm of verzinsel, maar een serieus neurologisch verschil dat veel invloed kan hebben op iemands leven. Tegelijkertijd is het ook geen ‘stoornis’ die iemand volledig definieert. ADHD brengt uitdagingen met zich mee, maar ook unieke kwaliteiten zoals creativiteit, energie en een originele manier van denken. Door ADHD beter te begrijpen – bij jezelf of bij iemand anders – ontstaat er meer ruimte voor begrip, acceptatie en persoonlijke groei.